Finał konkursu „Historia i kultura Żydów polskich”
W konkursie wzięły udział dwie uczennice klasy szóstej: Patrycja Kapusta i Magdalena Golonka. Napisały pracę literacką „Śladami Rodzin Żydowskich z Urzejowic”.
W niedalekim sąsiedztwie wyżej wymienionych uczennic mieszkali przed II wojną światową Żydzi, do dziś stoją ich domy, niektóre zniszczone zrębem czasu, niezamieszkałe, inne odremontowane i pełne życia. Ważnym impulsem do zainteresowania się tą tematyką, był przyjazd rodziny żydowskiej do Urzejowic w lutym 2012r., odwiedzili swoje „korzenie”, rozmawiali z dawnymi polskimi sąsiadami. Grupa „Obcych” w wiosce wzbudziła zainteresowanie uczennic; pojawiło się pytanie: dlaczego fotografowali się na tle starej, zniszczonej, niezamieszkałej chałupy? Szybko dziadkowieim wyjaśnili, że ten dom jest, po rodzinie żydowskiej , która obecnie mieszka w Nowym Jorku, a od p. Leokadii Sas (rozmawiała wówczas z przyjezdnymi gośćmi), mieszkającej nieopodal tego domu, dowiedziały się , że ci „Obcy” to żydówka Sally Frishberg wraz ze swoją rodziną .Docelowym miejscem był dla nich wówczas Rzeszów i obchodzony tam XV Światowy Dzień Judaizmu.
O wręczeniu medalu „Sprawiedliwy wśród narodów świata” mówiły media i pisały miejscowe gazety. Nasza rodaczka, prawie sąsiadka – żydówka Sally Frishberg, wręczała go pośmiertnie Stanisławowi Grocholskiemu na ręce córki p. Zofii Lasek, zamieszkałej do dziś w Przeworsku.
Pod koniec czerwca 2012 r. w okolicach domu Madzi Golonki, pojawiła się kolejna grupa Żydów, rodem także z Urzejowic – tym razem doszło do spotkania z nimi i przekazania nam książki napisanej w języku angielskim „Bending Toward the Sun” (po polsku „ Sięgać po słońce”) napisanej przez Ritę Lurie i jej córkę Lesli Gilbert. Rita Lurie, jak później dowiedziałyśmy się urodziła się w Urzejowicach, w sąsiedztwie Madzi Golonki (współautorka), a w czasie holokaustu ukrywała się w Przeworsku u państwa Grocholskich, po wojnie wyjechała wraz z rodziną do Stanów Zjednoczonych, gdzie mieszka do dziś.
Te wszystkie wyżej wymienione zdarzenia spowodowały napisanie pracy „Śladami Rodzin Żydowskich z Urzejowic”. Uczennice zaczęły szukać wiedzy w nowo wydanej monografii Urzejowic, ale żadnej wzmianki na temat Żydów nie znalazły. Cenne wskazówkiRodziców i Dziadków, pozwoliły zdobyć wiedzę, oraz doprowadziły do konkretnych ludzi, którzy dobrze znali przedwojenne życie Żydów w Urzejowicach lub znali je z przekazów swoich rodziców.
Praca jest uzupełnieniem wiedzy o Urzejowicach, być może kiedyś będzie kolejnym rozdziałem monografii, a może również przyda się młodszym pokoleniom. Krąg ludzi , którzy pamiętają dawne przedwojenne czasy coraz bardziej się kurczy, a zatem dobrze jest tę wiedzę utrwalić dla potomnych.
Halina Zając
